‘Den Haag is nooit mijn ambitie geweest’

Tweeënhalf jaar is Dominic Schrijer nu al burgemeester van de gemeente Zwijndrecht. Natuurlijk zegt iedere burgervader na zo’n periode dat hij volledig is ingeburgerd in zijn nieuwe leefomgeving. Maar Schrijer gaat nog een  stap verder. Hij is niet alleen aanwezig bij vele activiteiten en bijeenkomsten, maar is ook nog eens lid van de biljartvereniging en speelt klarinet bij de harmonievereniging. ‘Die binding met de samenleving vind ik heel erg belangrijk’, zegt de geboren Amersfoorter in zijn werkkamer. ‘Ik werk in een prachtige gemeente en heb het hier goed naar mijn zin.’ Dat blijkt wel uit het enthousiasme waarmee hij even daarvoor vertelde over de kunst in zijn gemeente én in zijn kantoor, waar het bekendste werk van de Zwijndrechtse schilder Willy Sluyter een prominente plaats heeft gekregen. Het stadhuis van Zwijndrecht is een bijzonder gebouw; het vormt een verbinding tussen het oude raadhuis – stammend uit de jaren dertig – en moderne nieuwbouw. Het lijkt welhaast een metafoor voor het karakter van Schrijer, die bekend staat als verbinder. ‘In je eentje ga je sneller, maar samen kom je verder’, is een van zijn levensmotto’s. Als burgemeester van de gemeente Zwijndrecht – waartoe ook Heerjansdam behoort – ziet hij zichzelf als “dienaar van de samenleving”. Het harmoniemodel boven het conflictmodel. Samen bouwen aan iets moois. Dát is waar Schrijer voor staat. ‘Met het collectief tot een mooie prestatie komen is altijd mooier dan alleen iets bereiken.’

Is die filosofie ook de reden dat u in 1985 bestuurskunde ging studeren aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam?

‘Die opleiding was een bewuste keuze, ja. Je leert daar hoe overheid, samenleving en bedrijfsleven met elkaar samenwerken. Hoe de maatschappij werkt. Hoe je dingen moet aanpakken als je iets wilt veranderen. Daarnaast word je heel breed opgeleid. Je krijgt lessen in recht en politicologie, maar ook in sociologie en economie. Die maatschappelijke betrokkenheid heb ik van huis uit meegekregen. Mijn opa was lid van verschillende vakbonden, mijn vader zette zich in voor de kerk en mijn moeder was lid van de vrouwenbond van de FNV. Ik had een volledige studiebeurs en vond het oprecht bijzonder dat de samenleving mij de kans bood om te gaan studeren. Dus was het voor mij niet meer dan logisch om, nadat ik was afgestudeerd, iets terug te gaan doen voor de samenleving.’

U werd, namens de Partij van de Arbeid, lid van de deelraad Charlois.

‘Overdag werkte ik bij een beleidsadviesbureau op het gebied van milieu en ruimtelijke ordening, ’s avonds maakte ik kennis met de politiek. Charlois, de wijk waarin mijn vrouw en ik net waren komen wonen, bleek een interessant gebied. Je zag de samenleving daar letterlijk veranderen. Bewoners trokken weg naar omliggende wijken, zoals Carnisselande. Met name in Pendrecht en Zuidwijk gingen de veranderingen daarna heel snel. Je zag verpaupering, vervuiling, overlast… Bij de verkiezingen van 1994 haalde extreemrechts ineens vijf van de 25 zetels. Dat was schrikken voor veel mensen. Ik stond er anders in: we moesten met elkaar aan de bak om de veiligheid en de leefbaarheid te verbeteren. Daarom ben ik in 1998 fulltime de politiek in gegaan.’

Met gevaar voor eigen leven?

‘Nou, dat gaat wat ver, maar het is wel zo dat de Partij van de Arbeid er in die tijd niet goed voorstond in Rotterdam-Zuid. De mensen die er lang woonden, voelden zich in de steek gelaten. Hun wijk werd overgenomen door anderen, zo voelden ze dat. En het moet gezegd: het was inderdaad onveilig. Eind jaren negentig zat Zuid echt op het dieptepunt: huisjesmelkers, hennepkwekerijen, mensen met wapens… Het was absoluut niet meer veilig op straat. Toen hebben we – in nauwe samenwerking met de net aangetreden burgemeester Opstelten – forse maatregelen genomen. Met interventieteams, stadsmariniers en middelen als preventief fouilleren veroverden wij als overheid de publieke ruimte weer terug. In feite hebben we daarmee de eerste aanzet gegeven voor het huidige Nationaal Programma Rotterdam Zuid onder leiding van Marco Pastors.’

Uiteindelijk leidde de aanpak tot de omstreden Rotterdamwet, waarmee de instroom van kansarme mensen in een bepaalde wijk beperkt kan worden. U speelde daarin een belangrijke rol. Was dat uw doorbraak?

‘Zo zou ik het niet willen noemen, maar ik was wel een van de eersten in de partij die aandacht vroegen voor dit onderwerp. Ik vind: als wijken kwetsbaar zijn, moet je daar niet nog meer mensen toelaten die kansarm zijn. Als die mensen zich niet kunnen redden, is dat niet goed. Niet voor die mensen en niet voor die wijken. Omdat veel kansarmen in die tijd allochtoon waren, werd het een gevoelige politieke discussie. Maar de kleur van de mensen maakte mij niet uit. Het leverde felle discussies op, maar ik wilde ver gaan. Als je van een gebied houdt, dan ga je er vol voor om een belangrijke levensbehoefte – veiligheid in en rond je eigen woning – te herstellen. Nog steeds sta ik achter die filosofie. Zo vind ik ook dat je de vluchtelingen die nu naar ons land komen beter in kleine groepen, verspreid over het land, kunt opvangen.’

Talent

De doortastendheid en drive van Schrijer vallen op. Lokaal, maar ook landelijk. Schrijer is een van de bronnen door wie Wouter Bos, in 2003 lijsttrekker geworden van de PvdA, zich regelmatig laat informeren over belangrijke ontwikkelingen. Hij wordt binnen de partij gezien als een politiek talent dat ooit op het Binnenhof zal belanden. Maar eerst maakt hij nog stappen in eigen stad; in 2006 treedt Schrijer aan als wethouder van werkgelegenheid, sociale zaken, grotestedenbeleid en Pact op Zuid. Bij de verkiezingen daarna, vier jaar later, is hij lijsttrekker. ‘Met elkaar de lijnen uitzetten voor een nieuwe koers, dat vond ik mooi. Tijdens die verkiezingen kreeg de PvdA landelijk flinke tikken, maar in Tilburg, Rotterdam en Amsterdam – met Lodewijk Asscher als lijsttrekker – bleef het verlies beperkt.’

Een jaar later, op 17 mei 2011, is het ineens voorbij voor Schrijer. Een groot meningsverschil over bezuinigingen op de bijstand en armoedebestrijding betekent het einde van zijn wethouderschap in het door hem zo geliefde Rotterdam.

Hoe kijkt u daar nu, bijna vijf jaar later, op terug?

‘Het is natuurlijk spijtig dat je niet iets hebt kunnen afmaken waar je vol vertrouwen aan begonnen was. Maar ik sta volledig achter die beslissing. Als mensen je niet steunen, kun je twee dingen doen: tóch de koers van je partij volgen óf achter je eigen idealen blijven staan. Ik heb voor dat laatste gekozen. Anders doe je afbreuk aan jezelf en datgene waar je voor staat.’

U noemde de PvdA destijds “asociaal”. Dat is toch niets voor zo’n kalme man als u?

‘Ach, in het heetst van de strijd geef je dingen een naam. Als je strijdt voor je idealen, dan kunnen de emoties hoog oplopen. Dat is een momentopname. Ik ben nog steeds lid van de PvdA.’

Net als Lodewijk Asscher, de man die vijf jaar geleden – net als u – lijsttrekker was in een grote stad. Hij is nu vicepremier. Jaloers?

‘Nee. Den Haag is nooit mijn ambitie geweest. De verbinding met de samenleving is ontzettend belangrijk voor mij. En die heb je meer als je in een gemeente als Zwijndrecht werkt. Daarnaast hecht ik enorm veel waarde aan de hechte relatie met mijn gezin. Werk je in Den Haag, dan kun je de verbinding met je gezin makkelijk kwijtraken. Oud-minister Jan Pronk en politiek journalist Frits Wester hebben dat bevestigd in interviews: als er iets gebeurt in Den Haag, gaat dat altijd voor het privéleven. Daar heb ik geen trek in. Dat heb ik al gezegd in die beginperiode met Wouter Bos. Al toen ik wethouder was in Rotterdam, kwam mijn jongste kind thuis met een tekening van ons gezin. Ik stond daar niet op. “Waar is je vader?”, had de juf gevraagd. “Die is er nooit. Die werkt”, had mijn zoon geantwoord. Dat was wel een enorme eyeopener.’

Hoe was het om na zeventien jaar uit de politiek te stappen?

‘Verfrissend. Ik ben aan de slag gegaan bij een adviesbureau, maar heb ook opleidingen en loopbaantrainingen gedaan. Ik ging nadenken: hoe nu verder? Wat wil ik? Dat werkte heel verhelderend. Uit een van de loopbaantests die ik heb gedaan, kwam naar voren dat burgemeester goed bij me zou passen. Dat is gebleken.’

'Ik zoek graag de verbinding tussen de Drechtsteden en Rotterdam'

Ziet u het, als verbinder, als uw taak om Zwijndrecht en de Drechtsteden nauwer te laten samenwerken met het Rotterdamse bedrijfsleven?

‘Een van mijn specifieke taken was wel om de banden met het bedrijfsleven aan te halen. Die banden waren vanuit de gemeente wat vertroebeld. Zonde, want Zwijndrecht heeft een groot aantal schitterende bedrijven. Denk aan Heerema, Van Leeuwen Buizen, Verkerk, en zo kan ik nog wel even doorgaan. De afgelopen jaren hebben we daarom intensief ingezet op een goede samenwerking met onze ondernemers. Zo hebben we samen met hen een Economisch Actieprogramma opgesteld. Zwijndrecht is een gemeente met een enorme potentie gezien de geografische positie tussen Rotterdam en Antwerpen en de ontwikkeling van werkgelegenheid in met name de maritieme sector. Samenwerking gaat over gemeentegrenzen heen. Geografisch heeft Zwijndrecht een band met Rotterdam: het ligt op het eiland van IJsselmonde en via de (Oude) Maas zijn beide steden nauw met elkaar verbonden. In de Drechtsteden werken we al nauw samen met elkaar, maar gezien mijn contacten in Rotterdam wil ik ook daar de verbinding zoeken.’

Wat is het grootste verschil tussen Zwijndrecht en Rotterdam?

‘Hier is het allemaal wat kleinschaliger. Je staat niet continu in de spotlights, niet elke beslissing of uitspraak ligt onder een vergrootglas. Bovendien is de sfeer hier prettiger. In Zwijndrecht heb ik veel meer tijd om aandacht te geven aan de gemeenschap en om samen te bouwen aan een sterke stad of regio. In zo’n omgeving gedij ik toch beter. Daar ben ik de afgelopen tweeënhalf jaar wel achter gekomen.’

Paspoort

Naam: Dominic Schrijer

Geboren: Amersfoort, 25 juli 1966

Opleiding: Bestuurskunde
(Erasmus Universiteit)

Politieke carrière:

1994-1998       Lid deelraad Charlois

1998-2006       Lid deelraadbestuur Charlois

2006-2011       Wethouder Rotterdam

2013-heden   Burgemeester Zwijndrecht

Partij: Partij van de Arbeid

Tekst: Bas Abresch

Fotografie: Jeffrey de Regt