KPMG: ‘Houdbaarheid Nederlandse ziekenhuiszorg onder druk’

Bij veel ziekenhuizen stijgen de kosten harder dan de omzet waardoor er nauwelijks ruimte is om de noodzakelijke investeringen te doen. Vooral de toenemende personeelskosten van artsen en verpleegkundigen, de kosten van personeel dat niet in loondienst is en de groeiende patiëntgebonden kosten zorgen voor druk op de financiële positie van de ziekenhuizen.

Uit de Healthcheck Nederlandse ziekenhuizen van KPMG blijkt dat de rentabiliteit van topklinische en algemene ziekenhuizen daalt. Ongeveer 75% zit in 2017 onder de 2.5% vergeleken met zo’n 50% in 2014. 'En cijfers tonen aan dat het aantal vacatures in de eerste maanden van dit jaar is opgelopen tot ruim 2.200', zegt Anna van Poucke, partner bij KPMG en sectorleider Health.

Van Poucke: 'Er zijn op dit moment vooral veel vacatures onder verpleegkundigen en medisch ondersteunende beroepen. Het gevolg is dat verpleegafdelingen worden gesloten, operaties worden afgezegd en een tijdelijke opnamestop wordt ingevoerd voor bijvoorbeeld geboortezorg. Ontwikkelingen die de toegankelijkheid van onze ziekenhuizen stevig onder druk zetten.'

Productiviteitsverbetering beperkt mogelijk
Uit de analyse van KPMG blijkt dat Nederlandse ziekenhuizen het vergeleken met buitenlandse instellingen relatief goed doen. Van Poucke: 'In internationaal perspectief zijn onze uitgaven hoger dan gemiddeld. Maar als we kijken naar de efficiency van de organisatie dan zien we dat ons land goed scoort. De gemiddelde ligduur, het aantal ziekenhuisbedden en het aantal ontslagen uit het ziekenhuis is relatief laag. Qua aantal artsen en verpleegkundigen zitten wij internationaal rond het gemiddelde. Dat betekent dat de mogelijkheden voor productiviteitsverbetering onder de huidige omstandigheden beperkt zijn en dat meer efficiency alleen gerealiseerd kan worden door een reductie van personeel. Gezien de huidige personeelstekorten is dit echter nauwelijks mogelijk.

Tekorten die niet op de korte termijn opgelost zullen zijn. Zonder directe maatregelen zal het tekort aan personeel naar verwachting de komende jaren oplopen tot zo’n 125.000 verpleegkundigen. Ook al omdat een aantal van de maatregelen die zijn aangekondigd pas over twee tot vier jaar het beoogde effect zullen realiseren.'

Schaarse zorgcapaciteit optimaal benutten
De druk op de Nederlandse ziekenhuizen kan volgens Van Poucke niet worden weggenomen door meer overheidsgeld te investeren.

Van Poucke: 'Als wij kijken naar het Verenigd Koninkrijk dan zien we dat Engelse ziekenhuizen vergelijkbare financiële en operationele problemen kennen en dat extra geld de problemen niet heeft opgelost. De zorg moet dus fundamenteel anders georganiseerd worden om de noodzakelijke productiviteitsverbetering te realiseren.

De oplossing ligt met name in andere en slimmere manieren van werken om schaarse zorgcapaciteit optimaal te benutten. Dit kan door zorgprocessen zoveel mogelijk te digitaliseren, onnodig dure zorg te voorkomen, zorg te verplaatsen naar locaties dichterbij de patiënt en te vervangen door bijvoorbeeld e-health. De inzet van integraal capaciteitsmanagement met technologische ondersteuning kan ziekenhuizen en andere aanbieders in de keten helpen om de zorg efficiënter te organiseren. En met shared service centra voor algemeen ondersteunende en medisch ondersteunende diensten kunnen aanzienlijke besparingen worden gerealiseerd.

Niet-zorg-gerelateerde taken moeten bovendien door regelgeving en gebruik van technologie en robotisering zoveel mogelijk worden gereduceerd en worden weggenomen bij artsen en verpleegkundigen. Alleen op deze manier zullen wij in staat zijn duurzame en toegankelijke zorg voor iedereen in Nederland te waarborgen, ook op de langere termijn.'